Jump to content

Էմիլի Դևիսոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էմիլի Դևիսոն
անգլ.՝ Emily Davison
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 11, 1872(1872-10-11)[1][2][3]
ԾննդավայրԲլեքհիթ[4]
Մահացել էհունիսի 8, 1913(1913-06-08)[1][2][3] (40 տարեկան)
Մահվան վայրԷպսոն, Սըրրի, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
ԳերեզմանGrave Of Emily Davison Approx 100 Yards North-West Of Church Of St Mary[5]
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
ԿրթությունԼոնդոնի համալսարանի Հոլոուեյ Թագավորական քոլեջ, Լոնդոնի համալսարան և Kensington Prep School?
Մասնագիտությունսուֆրաժիստ, կանանց իրավունքների պաշտպան, սուֆրաժիստ և ուսուցչուհի
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԿանանց սոցիալական և քաղաքական միություն
 Emily Davison Վիքիպահեստում

Էմիլի Դևիսոն (անգլ.՝ Emily Wilding Davison, հոկտեմբերի 11, 1872(1872-10-11)[1][2][3], Բլեքհիթ[4] - հունիսի 8, 1913(1913-06-08)[1][2][3], Էպսոն, Սըրրի, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն), սուֆրաժիստուհի, ով 20-րդ դարի սկզբում Միացյալ Թագավորությունում պայքարել է կանանց ընտրական ձայնի համար։ Եղել է Կանանց սոցիալական և քաղաքական միության (WSPU) անդամ, մարտնչել ձեռնարկած գործի համար, ինը անգամ ձերբակալվել է, յոթ անգամ հացադուլ արել և ուժով սնվել է քառասունինը առիթներով։ Մահացել է 1913 թվականին, երբ Էփսոն Դերբիում ձիարշավի ժամանակ դուրս է եկել Գեորգ V թագավորի Անմեր ձիու առջև։

Դևիսոնը մեծացել է միջին դասի ընտանիքում, սովորել է Լոնդոնի թագավորական Հոլոուեյ քոլեջում և Օքսֆորդի Սուրբ Հյու քոլեջում, նախքան որպես ուսուցիչ և կառավարիչ աշխատելը։ Նա ԿՍՔՄ միացել է 1906 թվականի նոյեմբերին և երթերի ընթացքում դարձել կազմակերպության աշխատակից և գլխավոր տնտեսուհի։ Շուտով նա կազմակերպությունում հայտնի է դարձել իր համարձակ ռազմական գործողություններով՝ պատուհանները կոտրելու, քարեր նետելու, փոստարկղերը հրդեհելու, երեք անգամ գիշերով Վեստմինստերյան պալատում թաքնվելու, ներառյալ 1911 թվականի մարդահամարի գիշերը։ Նրա հուղարկավորությունը 1913 թվականի հունիսի 14-ին կազմակերպել է միությունը։ 5000 սուֆրաժիստուհիներ և նրանց կողմնակիցները և 50000 մարդ Լոնդոնում երթով ուղեկցում էին նրա դագաղը, որը գնացքը տանում էր Մորփեթում ընտանեկան տարածք։

Դևիսոնը եղել է կայուն ֆեմինիստ և նվիրյալ քրիստոնյա և համարում էր, որ սոցիալիզմը լավ բարոյական և քաղաքական ուժ է։ Նրա կյանքի մեծ մասը մեկնաբանվել է նրա մահվան ձևով։ Նա նախօրոք ոչ մի բացատրություն չի տվել այն բանի համար, թե ինչ էր պատրաստվում անել Դերբիում, և նրա մտադրությունների անորոշությունն ազդել է այն բանի վրա, թե ինչպես են նրա մասին պատմության մեջ դատել։ Մի քանի տեսություններ են առաջ քաշվել, այդ թվում`դժբախտ պատահար, ինքնասպանություն կամ թագավորի ձիու վրա սուֆրաժիստուհու ժապավեն դրոշմելու փորձ, որոնցից ոչ մեկը չի ապացուցվել։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաղ կյանք, կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դևիսոնը 1908 թվականին

Էմիլի Ուիլդինգ Դևիսոնը ծնվել է Լոնդոնի հարավ-արևելքում գտնվող Ռոքբուրգ հաուզում 1872 թվականի հոկտեմբերի 11-ին՝ թոշակառու վաճառական Չարլզ Դևիսոնի և Մարգարեթի (ծննդյան ազգանունը՝ Քեզլի) ընտանիքում[6]։ Հայրը եղել է 45 տարեկան, երբ ամուսնացել է 19-ամյա Մարգարեթի հետ[7]։ Էմիլին եղել է զույգի չորս երեխաներից երրորդը։ 1880 թվականին նրա կրտսեր քույրը 6 տարեկանում մահացել է դիֆթերիայից[8][9][10]։ Մարգարեթը եղել է Չարլզի երկրորդ կինը, առաջին կինը մահացել է 1866 թվականին, որի հետ միասին Չարլզն ունեցել է ինը երեխա[6]։

Ընտանիքը տեղափոխվել է Սոբրիջվորֆ, Հարթֆորշիր, երբ Դևիսոնը դեռ երեխա էր. մինչև տասը տարեկանը նա կրթվել է տանը։ Երբ ծնողները ընտանիքը տեղափոխեցին Լոնդոն, նա հաճախեց ցերեկային դպրոց, այնուհետև մեկ տարի սովորեց Ֆրանսիայի Դյունկերկ քաղաքում[11]։ 13 տարեկանում հաճախել է Քենսինգթոնի ավագ դպրոցը և ավելի ուշ 1891 թվականին սովորել է Թագավորական Հոլոուեյ քոլեջում։ Հայրը մահացել է 1893 թվականի սկզբին, և Դևիսոնը ստիպված է եղել ավարտել իր ուսումը, քանի որ մայրը չի կարող իրեն թույլ տալ յուրաքանչյուր կիսամյակ վճարել 20 ֆունտ ստերլինգ[12]։

Հոլոուեյից դուրս գալուց հետո Դևիսոնն աշխատում էր որպես տնային դաստիարակ և շարունակում է սովորել երեկոները[13]։ Նա գումար տնտեսեց և մեկ կիսամյակ սովորեց Օքսֆորդի Սուրբ Հյու քոլեջում՝ հանձնելով քննությունները[Նշում 1], անգլերենից ստացավ բարձր որակավորում, սակայն չկարողացավ ավարտել, քանի որ Օսքֆորդի մասնագիտությունները փակ էին կանանց համար[14]։ 1895-1896 թ. կարճ ժամանակահատված նա աշխատել է եկեղեցու դպրոցում, այնուհետև տեղափոխվել է Ուերթինգի մասնավոր դպրոց, 1898 թվականին մեկնել է քաղաքից և Նորթհեմփթոնշիրում աշխատել մասնավոր ուսուցիչ և տնային կառավարիչ[14][15][16]։ 1902 թվականին սովորել է Լոնդոնի համալսարանում, 1908 թվականին ստացել 3-րդ դասի բարձրագույն կոչում[17][Նշում 2]։

Ակտիվիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դևիսոնը Կանանց սոցիալիստական և քաղաքական միությանը միացել է 1906 թվականի նոյեմբերին[18]։ Միությունը 1903 թվականին կազմավորվել է Էմմելին Պանկհյորսթի կողմից։ Կազմակերպությունը միավորում էր նրանց, ովքեր կարծում էին, որ կանանց ընտրական իրավունքի վերջնական նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ է ռազմատենչ, հակառակորդական մարտավարություն[19][Նշում 3]։ Դևիսոնը միացավ ԿՍՔՄ քարոզարշավին և դարձավ կազմակերպության աշխատակիցն ու գլխավոր տնտեսուհին[20]։ 1908 կամ 1909 թվականին նա թողեց ուսուցչի իր աշխատանքն և իրեն ամբողջովին նվիրեց միության գործունեությանը[6]։ Նա սկսեց առճակատման գործողություններ, որոնց մասին ԿՍՔՄ լիիրավ անդամ և Էմմելինի դուստր Սիլվիա Պանկհյորսթը հիշատակում է որպես «ամենահամարձակ ու անխոհեմ մարտիկներից մեկը»[21][22]։ 1909 թվականի մարտին Դևիսոնին առաջին անգամ ձերբակալեցին. նա 21 կանանց պատվիրակության կազմում էր, որոնք Քեքստոն հոլից քայլում էին տեսնելու վարչապետ Հերբերտ Հենրի Ասկվիտին[23]։ Երթն ավարտվեց ոստիկանության հետ բախմամբ, և նա ձերբակալվեց «ոստիկանության պարտականությունների կատարման ժամանակ նրանց վրա հարձակման» համար։ Դևիսոնը մեկ ամիս անցկացրեց բանտում[24][25]։ Բանտից դուրս գալուց հետո նա ԿՍՔՄ Votes for Women թերթին գրեց՝ ասելով «իմ խոնարհ գործով ես հասել եմ այն աշխատանքին ու հետաքրքրությանը, որը նախկինում երբեք չեմ փորձել»[26]։

Հոլոուեյ բանտում սուֆրաժիստուհին կապված է աթոռին, իսկ անձնակազմի չորս անդամները ստիպողաբար կերակրում են նրան, մոտ. 1911

1909 թվականի հուլիսին Դևիսոնը սուֆրաժիստուհիներ Մարի Լիի և Էլիս Փոլի հետ ձերբակալվեց հրապարակային հանդիպումը խանգարելու համար, ինչն արգելված էր կանանց և դատապարտվեց երկու ամիս ազատազրկման։ Նա հացադուլ հայտարարեց և կորցրեց 9.5 կգ, որի արդյունքում շատ թուլ էր և հինգ ու կես օր հետո ազատ արձակվեց[23][27][28]։ Նույն տարվա սեպտեմբերին նա կրկին ձերբակալվեց քաղաքական հանդիպման ժամանակ պատուհանների ապակիները կոտրելու համար. 1909 թվականի բյուջեն բողոքարկող ժողովը բաց էր միայն տղամարդկանց համար։ Դևիսոնին երկու ամսով ձերբակալեցին և ուղարկեցին Սթրենջուեյի բանտ։ Նա կրկին հացադուլ հայտարարեց և ազատ արձակվեց երկուսուկես օր անց[29]։ Քարեր նետելու իր գործողությունն արդարացնելու համար The Manchester Guardian նա հաջորդաբար գրեց, որ դա այն «զգուշացումներից մեկն էր, որ հետագայում կլինի ամենուր, եթե մասնակցեն նախարարների կաբինետի հանդիպումներին»։ Նա շարունակեց գրել, որ դա արդարացված է, քանի որ «Նախարարների կաբինետի հակասահմանադրական գործողության արդյունքում «հանրային հանդիպումներից» դուրս է մնում հանրության մեծ մասը[30][31]։

Դևիսոնը կրկին ձերբակալվել է 1909 թվականի հոկտեմբերի սկզբին, երբ պատրաստվում էր քարեր նետել նախարար Ուոլտեր Ռենսիմենի վրա, սակայն նա սխալվել էր, մեքենայում Լյորդ Ջորջն էր։ Առաջինը քարեր նետեց սուֆրաժիստուհի Կոնստանս Լիթոնը, նախքան ոստիկանությունը կարողացավ միջամտել։ Դևիսոնը մեղադրվեց հարձակման փորձ կատարելու մեջ, սակայն ազատ արձակվեց. Լիթոնը բանտարկվեց մեկ ամսով[32]։ Դևիսոնը հանդես էր գալիս ելույթներով, որոնցից հատվածներ և մեջբերումներ տպագրվել են թերթերում[33]։ Երկու շաբաթ անց քաղաքական հանդիպման ժամանակ նա Ռանսիմանի վրա քարեր նետեց և ձերբակալվեց ու դատապարտվեց մեկշաբաթյա ծանր աշխատանքի։ Նա կրկին հացադուլ հայտարարեց, սակայն կառավարությունը թույլատրեց կիրառել ուժով կերակրման մեթոդը[24][34]։ Պատմաբան Գեյ Գալիլքսոնը այս մարտավարությունը նկարագրում է որպես «չափազանց ցավոտ, հոգեբանորեն տառապանք և բարձրացնում է բանտում բժշկական սխալից կամ պաշտոնական չարաշահումներից մահանալու հնարավորությունը»[28]։ Դևիսոնն ասել է, որ այդ փորձն «իր ամբողջ սարսափով կհետապնդի նրան...դա բարբարոսական խոշտանգում է»[35]։ Ուժով կերակրման առաջին փորձից հետո Դևիսոնը իր խցում պատնեշեց իրենց մահճակալի և աթոռի միջոցով, որպեսզի թույլ չտա բանտի աշխատողներին ներս մտնել։ Նրանք կոտրեցին պատուհանից մեկի շրջանակը և 15 րոպե հրդեհի փողրակը նրա վրա պահեցին՝ միաժամանակ փորձելով դուռը բացել։ Երբ դուռը բացվեց, սենյակը լցված էր վեց դյույմ խորությամբ ջրով։ Դևիսոնին տեղափոխեցին բանտային հիվանդանոց, որտեղ տաքացրեցին տաք ջրով լի շշերով։ Կարճ ժամանակ անց նրան ուժով կերակրեցին և ութ օր անց ազատ արձակվեց[36][37]։ Դևիսոնի նկատմամբ վերաբերմունքը դրդեց Լեյբորիստական կուսակցության պատգամավոր Ջեյմս Քեյր Հարդիին Համայնքների պալատում հարց ուղղել «Ստրենջուեյսում կալանավորված բանտարկյալի վրա հարձակման» մասին[38]։ Դևիսոնը բանտի աշխատակիցներին դատի տվեց փողրակի օգտագործման համար և, 1910 թվականի հունվարին որպես վնասի հատուցում ստացավ 40 շիլլինգ[39]։

1910 թվականի ապրիլին Դևիսոնը որոշեց մտնել Համայնքների պալատ՝ Ասկվիտին կանանց քվեարկության մասին հարցնելու համար։ Նա մտավ Վեստմինստերյան պալատ հանրության մյուս անդամների հետ և ամբողջ գիշեր թաքնվեց ջեռուցման համակարգի մեջ։ Ոստիկանները նրան ձերբակալեցին, բայց քրեական հետապնդում չեղավ[40][41]։ Նույն ամսվա ընթացքում Դևիսոնը դարձավ ԿՍՔՄ աշխատակից և սկսեց գրել Votes for Women թերթի համար[42][43][Նշում 4]։

1910 թվականի սկզբին երկկուսակցական պատգամավորական խումբը կազմեց Հաշտեցման հանձնաժողով և առաջարկեց Հաշտեցման օրինագիծ, որի միջոցով միլիոնավոր կանայք կարող էին ընտրել, եթե սեփականություն ունեն։ Մինչ օրինագիծը քննարկվում էր, ԿՍՔՄ-ը ժամանակավոր զինադադարի մեջ էր։ Օրինագիծը նոյեմբերին ձախողվեց, երբ Ասկիտի լիբերալ կառավարությունը հրաժարվեց խորհրդարանին թույլ տալ քննարկելու այն[44]։ ԿՍՔՄ շուրջ 300 կանանց պատվիրակությունը փորձել է այն ներկայացնել միջնորդությամբ, սակայն ագրեսիվ ոստիկանները նրանց թույլ չեն տվել դա անել. սուֆրաժիստներն այդ օրն անվանեցին սև ուրբաթ[45][46]։ Դևիսոնը 122 ձերբակալվածների մեջ չէր, սակայն խիստ անհանգստացած էր պատվիրակության վերաբերմունքի պատճառով։ Հաջորդ օրը նա կոտրեց խորհրդարան մի քանի պատուհանները։ Նրան ձերբակալեցին և դատապարտեցին մեկ ամսով։ Նա կրկին հացադուլ արեց և ութ օր ուժով կերակրվեց նախքան ազատ արձակվելը[47][Նշում 5]։

1911 թվականի ապրիլի 2-ին՝ մարդահամարի գիշերը, Դևիսոնը թաքնվեց Վեստմինստերյան պալատի Սուրբ Մարի Անդերքրոֆթ մատուռի պահարանում։ Նա ամբողջ գիշեր մնաց այնտեղ, որպեսզի չմասնակցի մարդահամարին. այս փորձը լայն սուֆրաժիստական գործողության մի մասն էր՝ խուսափելու պետության կողմից հաշվառվել որը խուսափել է պետության կողմից։ Դևիսոնին հայտնաբերերում է մաքրուհին, ով հայտնել է իր ներկայության մասին. Դևիսոնին ձերբակալում են, բայց չեն մեղադրում։ Համայնքների պալատում աշխատանքներն ավարտվում են Դևիսոնին ներառելով մարդահամարում։ Նա մարդահամարի մեջ ընդգրկվում է երկու անգամ, քանի որ նրա տանտիրուհին նույնպես հաշվառում է նրան[48][49][Նշում 6]։ Դևիսոնը մշտապես նամակներ է գրել մամուլում՝ առաջ քաշելու ԿՍՔՄ դիրքորոշումը ոչ բռնության ձևով. 1909-1911 թվականներին նա 12 հոդվածներ է հրատարակել էր The Manchester Guardian թերթում, 1911-1913 թթ. ձեռնարկել է քարոզարշավ, որի ընթացքում ավելի քան 50 թերթերում գրել է գրեթե 200 նամակներ[50][51]։ Նրա նամակներից շատերը տպագրվել են, այդ թվում 26 -ը The Sunday Times 1910 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1912 թվական[52]։

Դևիսոնը 1912 կամ 1913 թվականին

Դևիսոնը 1911 թվականի դեկտեմբերին մշակել է փոստարկղերն այրելու նոր մարտավարություն։ Նրան ձերբակալել են խորհրդարանից դուրս գտնվող փոստարկղն այրելու համար։ Դատապարվել է վեց ամիս ազատազրկման Հոլոուվեյ բանտում. նա հացադուլ չի արել, սակայն իշխանությունները պահանջել են, որ նա 1915 թվականի փետրվարի 29-ից մարտի 7-ը ուժով կերակրվի, քանի որ նրա առողջությունն ու ախորժակը վատ վիճակում էին։ Հունիսին նա մյուս սուֆրաժիստների հետ միասին արգելափակեցին իրենց խցերում և հացադուլ հայտարարեցին. իշխանությունները կոտրեցին խցերի դռները և ուժով կերակրեցին հացադուլավորներին[53]։ Դրանից հետո Դևիսոնը որոշեց վերջ տալ հուսահատ բողոքին և ահավոր խոշտանգումներին և ցատկեց բանտի ներքին պատշգամբներից մեկից[54]։ Նա գրել է.

...հենց որ դուրս եկա, մագլցեցի ճաղաշարքի վրա և նետվեցի դեպի մետաղալարերը։ Ուղեղումս մեկ միտք էր. «մեկ մեծ ողբերգությունը կարող է փրկել շատ ուրիշներին»։ Ես հասկացա, որ իմ նպատակն իրականացնելու լավագույն միջոցը երկաթյա սանդուղք էր։ Երբ հարմար պահը եկավ, ես միանգամայն կանխամտածված քայլեցի վերև և նետվեցի ցած, ինչպես որ նկատի ունեի, երկաթե աստիճաններին։ Եթե ես հաջողակ լինեի, ես, անկասկած, կմահանայի, քանի որ դա 30-40 ոտնաչափ բարձրություն էր։ Բայց ճաղավանդակի եզրը ինձ պահեց։ Դրանից հետո ես ամբողջ ուժով գլխով առաջ նետվեցի[54]։

Նա կոտրեց երկու ող և սոսկալի վնասեց գլուխը։ Կարճ ժամանակ անց, չնայած նրա վնասվածքներին, նրան կրկին ուժով կերակրեցին, մինչև տասը օր շուտ ազատ արձակվելը[24][55]։ Նա The Pall Mall Gazette թերթին գրեց բացատրելու՝ ինչու է «փորձել ինքնասպանություն գործել»։

Նշումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ At the time of Davison's studies, Holloway was not a constituent school of the University of London and could not award degrees, so her studies were for the qualification of the Oxford Honour School
  2. ↑ Sources differ over the subject of her degree. Some state that she studied modern languages, others that she graduated in classics and mathematics
  3. ↑ Such tactics included vandalism, arson and planting bombs
  4. ↑ Although some sources, including Colmore and Purvis, state that Davison was employed in the Information Department of the union, the journalist Fran Abrams writes that Davison was never a salaried member of WSPU staff, but she was paid for the articles she provided for Votes for Women
  5. ↑ Despite the loss of the Conciliation Bill, the WPSU maintained the truce until May 1911 when a second Conciliation Bill, having passed its Second Reading, was dropped by the government for internal political reasons. The WPSU saw this as a betrayal and resumed their militant activities
  6. ↑ Davison also spent a night in the Palace of Westminster in June 1911

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Kuiper K. Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 A Historical Dictionary of British Women — 2 — Routledge, 2003. — P. 131. — ISBN 978-1-85743-228-2
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 various authors Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: 1885.
  5. ↑ National Heritage List for England
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 San Vito, 2008
  7. ↑ Sleight, 1988, էջեր 22–23
  8. ↑ Howes, 2013, 410–422
  9. ↑ Sleight, 1988, էջեր 22–24
  10. ↑ Tanner, 2013, էջ 156
  11. ↑ Colmore, 1988, էջեր 5, 9
  12. ↑ Sleight, 1988, էջեր 26–27
  13. ↑ Colmore, 1988, էջ 15
  14. ↑ 14,0 14,1 Crawford, 2003, էջ 159
  15. ↑ Tanner, 2013, էջ 160
  16. ↑ Sleight, 1988, էջեր 28–30
  17. ↑ Tanner, 2013, էջ 161
  18. ↑ Purvis, 2013a, էջ 354
  19. ↑ Naylor, 2011, էջ 18
  20. ↑ Sleight, 1988, էջ 32
  21. ↑ Pankhurst, 2013, 6363
  22. ↑ Naylor, 2011, էջ 19
  23. ↑ 23,0 23,1 Crawford, 2003, էջ 160
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 A. J. R., 1913, էջ 221
  25. ↑ Tanner, 2013, էջ 167
  26. ↑ Davison, Votes for Women, 1909
  27. ↑ Colmore, 1988, էջեր 21–22
  28. ↑ 28,0 28,1 Gullickson, 2008, էջ 465
  29. ↑ Colmore, 1988, էջ 24
  30. ↑ Davison, The Manchester Guardian, 1909
  31. ↑ Bearman, 2007, էջ 878
  32. ↑ Colmore, 1988, էջեր 24–25
  33. ↑ Stanley, 1995, էջ 236
  34. ↑ Purvis, 2013a, էջ 355
  35. ↑ Collette, 2013, էջ 133
  36. ↑ Gullickson, 2008, էջեր 468–469
  37. ↑ Collette, 2013, էջեր 133–135
  38. ↑ Hardie, 1909
  39. ↑ Colmore, 1988, էջեր 32–33
  40. ↑ Sleight, 1988, էջեր 42–43
  41. ↑ "Emily Wilding Davison found hiding in a ventilation shaft"
  42. ↑ Colmore, 1988, էջեր 36–37
  43. ↑ Purvis, 2013a, էջ 356
  44. ↑ Foot, 2005, էջեր 210–211
  45. ↑ Gullickson, 2008, էջ 470
  46. ↑ Purvis, 2002, էջ 150
  47. ↑ Crawford, 2003, էջ 161
  48. ↑ Liddington, Crawford, էջեր 108, 124
  49. ↑ "A Night in Guy Fawkes Cupboard", Votes For Women, 1911
  50. ↑ Collette, 2013, էջ 173
  51. ↑ Tanner, 2013, էջ 183
  52. ↑ Crawford, 2014, էջեր 1006–1007
  53. ↑ Colmore, 1988, էջեր 43–44
  54. ↑ 54,0 54,1 Davison, 1913, էջ 577
  55. ↑ Cawthorne, 2017

Աղբյուրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էմիլի Դևիսոն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Էմիլի_Դևիսոն&oldid=10038296» էջից